Hier is Portugal geboren. De wieg van Portugal stond letterlijk en figuurlijk in Guimarães, want daar is de bekende Alfonso Henriques, de latere koning, geboren. Wij wilden deze stad met een overvloed aan middeleeuwse gebouwen bezoeken, maar helaas heeft die stad ook een schreeuwend tekort aan parkeerplaatsen. Zozeer zelfs, dat de portugezen hun auto vaak daar neerzetten waar het net niet meer kan; dubbel geparkeerd achter anderen of op een parkeervak dat al in gebruik is en bijgevolg half in het vak en half op de weg. Tegen dat laatste liepen (of liever gezegd, reden) wij aan, toen we van een groot parkeerterrein zonder vrij plekje af wilden rijden. Die auto stond zover op de rijbaan (een éénrichtingsweg) dat een Renault Twingo of een Austin Mini er nog wel langs kon, maar een camper van 2,15 m breed, nee hoor. En achter ons tuterende portugezen omdat wij niet door reden, terwijl de eigenaar van blokkerende auto in geen velden of wegen was te bekennen. De doorgang was zo smal mede omdat er aan de andere kant van de doorgang twee bloembakken stonden. Gelukkig konden we die wat opschuiven en zo konden we er toch nog langs. Maar ja, wij hadden door het vergeefse gezoek naar een vrije parkeerplaats inmiddels onze buik vol van Guimarães en hebben de stad dan ook verder niet meer met een bezoek vereerd; elders in Portugal zijn immers ook oude gebouwen in overvloed. Wij zijn door gereden naar Vila Real.

Vila Real

Vila Real (koninklijke stad) is een oude stad aan de samenloop van de rivieren Corgo en Cabril. De Corgo heeft een diepe ravijn uitgesleten, dat bijgevolg midden door de stad zelf loopt. Het is een eigenaardig gezicht om een brede stadslaan langs de rand van een ravijn te zien lopen met in het ravijn, tegen de steile bergwanden aan, nog woonhuizen, moestuinen en wijngaarden; en dat, terwijl je midden in de stad zelf bent!

Eigenlijk is dat meteen de enkele bezienswaardigheid van de stad en waar deze stad haar naam koninklijk vandaan haalt is ons een raadsel. De toeristengids maakt ook nog wel melding van een bijzondere straat waaraan goed bewaarde aristocratische gebouwen, met wapenschilden versierde huizen, manuelijnse ramen en traditioneel smeedijzeren balcons zouden moeten liggen en een kathedraal die een bezoekje waard zou moeten zijn; volgens ons is die gids dringend aan vervanging toe. We hebben er uiteindelijk wel twee dagen doorgebracht, want we stonden op een camping met een wasmachine en onze waszak was bij aankomst nagenoeg vol. Elke morgen werden we gewekt door luide knallen van vuurpijlen; volgens ons waren het lawinepijlen, zo hard ging het. Ze doen dit in Portugal bij elke feestelijke gelegenheid, maar wij zijn er niet achter gekomen welke gelegenheid dat deze keer was. Vervolgens ging onze reis verder door Trás-os-Montes naar Chaves.

Trás-os-Montes

Trás-os-Montes ('achter de bergen') is de meest afgelegen regio van Portugal. Een bergachtige streek in het uiterste noordoosten van het land. Het gebied wordt gedomineerd door granieten berghellingen met struikgewas. Her en der verspreid in de dalen liggen vele kleine dorpjes en de grotere steden Chaves en Bragança.

Trás-os-Montes kent koude winters en hete zomers. Tijdens die hete zomers breken vaak natuurbranden uit; op weg van Vila Real naar Chaves hebben we enkele grote stukken verbrande natuur gezien.

De Portugezen in dit gebied leven voornamelijk van de landbouw. In het meest noordelijke deel zijn de kastanjegaarden belangrijk. Meer naar het zuiden verbouwt men ook olijven, wijndruiven, amandelen en citrus. De ezel, burro mirandês, speelt hier nog een belangrijke rol als lastdier. Maar ook hier, in het nog traditionele Portugal van Trás-os-Montes, staan de ontwikkelingen niet stil. De welvaart neemt toe, en vooral in de grotere steden zie je steeds meer nieuwbouw naast de traditionele, granieten huisjes.

Chaves

Chaves is een oude stad aan de rivier de Tâmega en de gemeente telt ruim 40.000 inwoners, verdeeld over 51(!) verschillende dorpjes. De naam Chaves (letterlijk “sleutel”) is ontleend aan de ligging, een historische ‘toegangspoort’ tot Portugal, op 10 km van de Spaanse grens. Door de strategische ligging en de vruchtbare omgeving wordt de geschiedenis van Chaves gekenmerkt door veldslagen met de Romeinen, Visigoten, Moren, Fransen en Spanjaarden. Dientengevolge zijn de belangrijkste trekpleisters terug te vinden in de imposante vestingwerken en de historische monumenten van de stad. De meest duurzame historische locatie in Chaves is echter de Romeinse brug die de rivier de Tâmega overspant en die rond 100 n. Chr. werd gebouwd. Opmerkelijk genoeg is de brug nog steeds in gebruik en vervoert dagelijks het lokale verkeer over de 16 stenen bogen.

Vlakbij ligt de Middeleeuwse wijk. Een beschermd erfgoed met smalle huisjes en rustieke balkons die de straten sieren. Wij hebben er een paar uurtjes door gewandeld. Vandaag de dag ligt de aantrekkingskracht van Chaves in de beroemde thermische spa’s. De calda’s (warmwaterbronnen) zijn al beroemd sinds de Romeinse tijd en er worden genezende eigenschappen aan toegeschreven. Het thermische water (73 graden) is een zeldzaam geologisch verschijnsel omdat er geen bewijs is van enige vulkanische activiteit in dit gebied. Na de recente renovatie zijn de bronnen omgebouwd tot een modern thermisch complex, met een weelderig groen park in de buurt, evenals veel populaire bars in de zomer.

Wij waren er op een zondag, tijdens het Festival de Nostra Senhora das Graças, een feest van alle beschermheiligen van de plaatselijke verenigingen. Afbeeldingen van deze beschermheiligen werden op een baar rijkelijk voorzien van bloemen meegetorst. Wij hebben het in het park vanaf een terras onder het genot van een drankje kunnen volgen. Er werd een Heilige Mis in het park opgedragen en daarna volgde de processie door de stad.

Bragança

Maandag, 18 september. Wij reden over de N103 van Chaves naar Bragança over een afstand van 99 km; onze navigatie gaf aan dat we daar ruim 2 uur over zouden gaan doen. Dat lijkt veel maar achteraf klopte het wel; een zeer bochtig weggetje, veel klimmen en dalen en heel vaak door een dorpje waar de snelheid zowiezo erg beperkt wordt. Maar het was wel een schitterende rit; veel afwisseling in het landschap en prachtige vergezichten.

De Portugese districtshoofdstad Bragança ligt in het uiterste noordoosten van de provincie Trás-os-Montes en telt ca. 40 duizend inwoners. Dit weinig welvarende landbouwstadje is de bakermat van het gelijknamige koningshuis dat Portugal vanaf 1640 tot de val van de monarchie in 1910 regeerde.

Het is allemaal begonnen in de 12e eeuw op de top van de Serra da Nogueira met de bouw van een kasteel. Uit die tijd dateert ook de stadsnaam. Toen de vesting in 1187 klaar was, kreeg Bragança uit handen van koning Sancho I de vrijbrief overhandigd die de stadsrechten garandeerde – in augustus 1987 vierde de stad dan ook zijn achtste eeuwfeest.

Het hoog boven de Rio Fervença gelegen ommuurde stadsdeel kreeg in de 16e eeuw op de westelijke helling van de heuvel een ‘moderne’ tegenpool – dit deel van de stad is tegenwoordig het centrum. De huidige stadsuitbreiding beweegt zich ook in westelijke richting, nu in de vorm van aarzelende hoogbouw.

Een bezoek aan Bragança wordt niet alleen gerechtvaardigd door de cidadela, het ommuurde middeleeuwse gedeelte van de stad. De Cidade Velha, de oude ommuurde bovenstad, wordt gedomineerd door het 12e-eeuwse kasteel (Castelo). Het behoort tot de best bewaard gebleven vestingen van Portugal. Gedurende het grootste deel van de 12e eeuw is er aan gebouwd. De vesting heeft één grote vierkante toren die 33 meter hoog is, de Torre de Menagem. Het geheel is opgetrokken uit reusachtige vierkante granieten blokken; merkwaardig zijn de gotische ramen in dit van oorsprong Romaanse bouwwerk.

Het stadscentrum wordt gevormd door de straten rondom de Praça da Sé, het plein waaraan de kathedraal staat; op het plein staat een 17e-eeuws kruis en het oudste stadhuis van Portugal.

Morgen trekken we verder naar het zuiden langs de grens met Spanje op weg naar de oude vestingstad Almeida.